KAPŁAŃSTWO

    Kapłaństwo ustanowione zostało przez samego Boga w Starym Testamencie (Wj 28, 1,41). W Nowym Testamencie założyciel Cerkwi Chrystusowej i Arcykapłan - Jezus Chrystus ustanowił hierarchię, powołując Apostołów (Łk 6,13) i powierzając im obowiązki kapłańskie. (J 15, 16; 20, 21). Uprzednio przygotował ich swym przykładem i nauką, po czym udzielił im władzy i pełnomocnictw obdarzając darami Ducha Świętego (J 20, 21-22; Dz 1,5; 2,1-4). Apostołowie otrzymali prawo: nauczania (Mr 16,15: Mt 28,18-19), sprawowania sakramentów (Mat 28, 18-19; Łk 22,19; J 20,23) oraz kierowania Cerkwią (Łk 10,16; Mt 18,17). Władze swą przekazywali swym następcom: biskupom i prezbiterom przez modlitwę i włożenie rąk - stąd nazwa w języku cerkiewnosłowiańskim - "rukopołożenije". W ten sposób odbywało się wyświęcenie biskupa (1 Tm 4, 14; 2 Tm 1,5) oraz prezbitera (1 Tm 5,22; Tt 1,5) i diakona (Dz 6,6). Prawo wyświęcania prezbiterów i diakonów od czasów apostolskich należało wyłącznie do biskupów, a samo wyświęcenie nigdy nie było powtarzane.
    Wysoka godność kapłańska z dawien dawna wymaga od kandydata do stanu kapłańskiego specjalnego przygotowania i określonych cech charakteru. Powinien on być wykształcony (2 Tm 3,15), zdolny do nauczania (1 Tm 3,2), nieskazitelny moralnie (1 Tm 3,2; 6). Po spełnieniu wszystkich warunków, za zgodą wiernych, kandydat może otrzymać chirotonię, czyli święcenia kapłańskie.
    Święcenia diakońskie odbywają się podczas św. Liturgii przed ektenią błagalną po kanonie eucharystycznym. Subdiakoni prowadzą kandydata ze środka cerkwi, w otwartych, królewskich wrotach przejmuje go protodiakon. Biskup siedzący po lewej stronie ołtarza trzykrotnie błogosławi go. Następnie wyświęcany trzykrotnie oprowadzany jest wokół ołtarza, całuje jego rogi i rękę biskupa, natomiast chór śpiewa 3 pieśni "Święci męczennicy" (Swiatii muczenicy), "Chwała Tobie, Chryste Boże" (Sława Tiebie, Christie Boże) i "Wesel się, Izajaszu" (Isaije likuj). Po trzykrotnym pokłonie przed ołtarzem wyświęcany klęka, kładąc ręce na ołtarz, biskup nakrywa jego głowę omoforionem i wygłasza sakramentalne słowa "Boska łaska, zawsze chorych uzdrawiająca i cierpiących niedostatek uzupełniająca, przez nasze ręce okazuje najpobożniejszego subdiakona N., diakonem, pomódlmy się przeto za niego, aby zstąpiła nań łaska Najświętszego Ducha. (Bożestwiennaja błahodat wsiegda niemoszcznaja wraczujuszczi i oskudiewajuszczaja wospołniajuszczi proroczestwujet ... błagogowiejnoho ipodiakona wo diakona, pomolimsia ubo o niem da priidiet na nieho błtihodat wsieswiataho Ducha). Po odczytaniu przez biskupa stosownych modlitw wkłada on na wyświęcanego szaty diakońskie, wygłaszając po grecku "aksios" to znaczy "godzien" Nowo wyświęconemu diakonowi wręcza się ripidę i aż do czasu Komunii kapłanów wachluje on nią nad św. Darami. Komunię Świętą przyjmuje on jako pierwszy wśród diakonów i zwykle wygłasza krótką końcową ektenię.
    Święcenia kapłańskie odbywają się również podczas św. Liturgii po pieśni cherubinów. Wokół ołtarza wyświęcanego oprowadza nie diakon, lecz najstarszy prezbiter. Po wyświęceniu biskup daje nowemu prezbiterowi cząstkę Ciała Chrystusowego z literami XC ze słowami: "Przyjmij depozyt ten i zachowaj go całym i nienaruszonym do ostatniego twego tchnienia, o który będziesz zapytany w czasie drugiego i strasznego przyjścia Wielkiego Pana Boga i Zbawiciela naszego Jezusa Chrystusa".
   Święcenia biskupie odbywają się podczas św. Liturgii przed czytaniem apostoła. W przeddzień odbywa się obrzęd nominacji. Wyświęcany na biskupa, w szatach kapłańskich, staje pośrodku cerkwi, objaśnia cel swego przybycia, prosi o wyświęcenie, następnie czyta Symbol Wiary i składa przyrzeczenie, by strzec czystości wiary, przestrzegać dogmatów i kanonów cerkiewnych. Następnie wprowadzany jest do części ołtarzowej, gdzie biskupi kładą na głowę wyświęcanego ewangelię i podczas odczytywanej modlitwy - prawe ręce. Po liturgii nowowyświęcony biskup wysłuchuje pouczenia od najstarszego z uczestniczących w chirotonii biskupów, otrzymuje pastorał i błogosławi wiernych.
    Powołanie na niższe stopnie - chirotesja odbywa się na środku cerkwi przed rozpoczęciem św. Liturgii. W modlitwach czytanych w tym czasie przez biskupa zawarte są prośby, aby służba ich była owocna, pożyteczna i ku chwale Bożej.

Niniejszy tekst jest fragmentem książki "Nauka o nabożeństwach prawosławnych" ks. Konstantego Bondaruka. Została ona wydana przez diecezję białostocko-gdańską w 1987 r.